Staruszek, który co rano kupował dwa bilety tramwajowe, aż w końcu konduktor za nim poszedł.
Przez trzy miesiące Liam obserwował go z małego fotela konduktora na końcu tramwaju. O tej samej porze, na tym samym przystanku. Chudy mężczyzna w znoszonym szarym płaszczu, z siwymi włosami starannie zaczesanymi do tyłu, z drżącymi dłońmi trzymanymi w wyblakłym skórzanym portfelu. Zawsze prosił o dwa bilety.
„Dwa, proszę. Do szpitala Riverside”.
Jego głos był cichy, ale uparty, jakby każdy argument po prostu mu umknął. Chował oba bilety do kieszeni, a potem siadał sam przy oknie, wpatrując się w puste siedzenie obok siebie z dziwną, cichą czułością.
Na początku Liam się tym nie przejmował. Ludzie byli dziwni; miasto było pełne drobnych rytuałów. Ale staruszek wciąż się pojawiał. Deszcz, śnieg, przenikliwy wiatr – zawsze dwa bilety. Zawsze to samo zdanie. Zawsze to samo spojrzenie na puste siedzenie.
Pewnego ranka, gdy prawie nie było pasażerów, Liam próbował zażartować.
„Wiesz, proszę pana, mógłby pan kupić tylko jeden. Nikomu nie powiem”.
Palce staruszka zamarły nad portfelem. Uniósł bladoniebieskie oczy na Liama i przez chwilę w jego oczach pojawił się błysk konsternacji, jak u dziecka, które zgubiło matkę w tłumie.
„Nie” – powiedział cicho. „Dwa. Zawsze dwa”.
Liam otworzył usta, żeby odpowiedzieć, ale zamilkł. Coś w tym spojrzeniu – mieszanka strachu, uporu i… nadziei – utkwiło mu język w gardle. Wyciął dwa bilety i podał je bez słowa.
Dni zlewały się w jedno. Liam zmieniał trasy, a potem wracał na linię Riverside. Za każdym razem staruszek tam był, w tym samym szarym płaszczu i z tym samym pustym miejscem obok.
„Może jego żona jest w szpitalu” – zasugerował kiedyś kierowca, Mark, wzruszając ramionami. „Może to jego sposób… nie wiem. Radzenia sobie z sytuacją”.
„Ale po co płacić za puste miejsce?” – mruknął Liam. „On nie jest bogaty. Spójrz na jego buty”.
Buty były czyste, ale popękane, z niemal białymi podeszwami na krawędziach. Liam myślał o nich długo po zmianie.
Przełom nastąpił we wtorek.
Tramwaj był niezwykle zatłoczony, studenci i pielęgniarki tłoczyli się jak sardynki w puszce. Kiedy staruszek wsiadł, ostrożnie trzymając się poręczy, miejsca było już niewiele. Nadal patrzył na Liama ze swoją zwykłą prośbą.
„Dwa bilety. Szpital Riverside”.
„Proszę pana, nie ma gdzie usiąść” – powiedział łagodnie Liam. „Widzi pan? Ludzie stoją. Proszę wziąć jeden”.
Ręka staruszka zaczęła drżeć tak gwałtownie, że portfel wyślizgnął się i upadł, a monety rozsypały się po podłodze. Ludzie narzekali, wiercili się, cofali. Liam schylił się, żeby pomóc, i kiedy to robił, usłyszał, jak staruszek szepcze, niemal bezgłośnie, jakby do kogoś, kogo tylko on widział.
„Nie martw się, Anno, usiądziemy razem. Zawsze siedzimy razem”.
Liam zamarł.
Powoli się wyprostował i przyjrzał się twarzy mężczyzny. Sposób, w jaki poruszały się jego usta, sposób, w jaki jego wzrok przeskakiwał w pustą przestrzeń obok niego, czuły i przepraszający.
„Proszę pana… kim jest Anna?” zapytał cicho Liam.
Staruszek zamrugał, jakby zaskoczony obecnością kogokolwiek.
„Moja żona” – powiedział. „Nienawidzi tramwajów. Zawroty głowy. Więc siadam przy oknie i trzymam ją za rękę. Zamyka oczy. To pomaga”.
Młoda kobieta stojąca nieopodal uśmiechnęła się smutno. „To miłe” – mruknęła.
Liam przełknął ślinę. „A… gdzie ona teraz jest?”
Staruszek wyglądał na autentycznie zdezorientowanego.
„Do szpitala, oczywiście. Chodzimy tam codziennie. Ma zabiegi na piątym piętrze. Potem siada przy oknie i opowiada mi, które chmury wyglądają jak zwierzęta”.
Pielęgniarka w tłumie zesztywniała. „Który oddział?” zapytała nagle.
„Onkologia” – odpowiedział starszy mężczyzna z formalną dumą, jakby zapamiętał to słowo, żeby brzmiało mniej przerażająco.
Tramwaj z hukiem przejechał przez most. Nikt się nie odezwał.
Pielęgniarka nachyliła się bliżej. „Jak ma na imię?”
„Anna Collins” – powiedział. „Moja Anna”.
Liam zobaczył, jak twarz pielęgniarki bladnie.
„Proszę pana…” zaczęła ostrożnie. „Pracuję w Riverside. Na onkologii. My… straciliśmy Annę Collins prawie sześć miesięcy temu”.
W tramwaju rozległ się szmer. Ktoś westchnął. Ktoś inny mruknął: „O Boże”.
Starszy mężczyzna zachichotał cicho, uprzejmie.
„Nie, nie, myli się pan” – powiedział. „Byliśmy tu wczoraj. Zmęczyła się i została w łóżku. Ale pójdziemy dzisiaj, prawda, Anno?”
Odwrócił się w stronę pustego siedzenia obok siebie, jego uśmiech złagodniał, a jego dłoń musnęła powietrze, jakby dotykała niewidzialnych palców.
Liam poczuł, jak coś gwałtownie ściska go w piersi.
Pielęgniarka przygryzła wargę. „Proszę pana, ja… trzymałam ją za rękę tamtej nocy” – wyszeptała. „Bardzo mi przykro”.
Uśmiech staruszka zgasł. Na ułamek sekundy jego oczy się rozjaśniły, niczym chmury, które rozstąpiły się na ułamek sekundy.
„Sześć miesięcy?” – powtórzył. „Nie. To niemożliwe. Wczoraj my…”
Urwał. Jego wzrok powędrował w stronę okna, a potem z powrotem na puste siedzenie. Lekkie drżenie przebiegło mu przez ramiona, jakby jakieś wspomnienie próbowało wypłynąć na powierzchnię i go zatopić.
„Obiecałem jej” – powiedział w końcu ledwo słyszalnym głosem. „Obiecałem, że nigdy jej samej w tym miejscu nie zostawię. Nawet na jeden dzień. Tak się bała. Więc ja… kupuję dwa bilety. Jedziemy razem”.
Tramwaj ucichł. Nawet zwykły stukot metalu na szynach zdawał się cichnąć.
Nastolatek stojący przy drzwiach szorstko otarł oczy, udając, że coś w nie wlazło.
Liam czuł wstyd za każdą irytującą myśl, jaka mu przyszła do głowy. Za każdym razem, gdy przewracał oczami na widok dwóch biletów.
„Proszę pana” – powiedział cicho. „Nie musi pan już płacić za jej bilet. Ja… ja to pokryję. Tak długo, jak będzie pan potrzebował”.
Starszy mężczyzna spojrzał na niego zmieszany.
„Ale wtedy będzie stała” – wyszeptał. „Nienawidzi stać. Zawraca jej się od tego w głowie”.
Liam przełknął ślinę, po czym zrobił jedyną rzecz, jaka przyszła mu do głowy.
Przeszedł przez przejście, delikatnie robiąc miejsce uniesioną ręką.
„Proszę państwa” – powiedział ochrypłym głosem. „Czy ktoś mógłby się trochę przesunąć? Potrzebujemy tu wolnego miejsca. A właściwie dwóch miejsc”.
Bez słowa młody mężczyzna wstał, a drugi odsunął się na bok. Wkrótce przy oknie były dwa wolne miejsca. Staruszek ostrożnie usiadł, położył pomarszczoną dłoń na siedzeniu obok i odetchnął z widoczną ulgą.
„Proszę, Anno” – mruknął. „Jak zawsze”.
Kiedy dotarli do Riverside, Liam zawahał się. Jego zmiana jeszcze się nie skończyła i nie wolno mu było wysiąść z tramwaju. Ale kiedy staruszek wstał, starannie składając dwa bilety, Liam podjął decyzję.
„Mark, zastąp mnie” – powiedział do motorniczego. „Dziesięć minut”.
Zszedł na chodnik i poszedł obok staruszka w stronę szpitala.
„Masz dzieci?” – zapytał cicho Liam.
Staruszek uśmiechnął się blado. „Jedna córka. Mieszka za granicą. Przychodzi w niedziele. Dużo płacze. Mówię jej, że wszystko w porządku. Czemu miałaby nosić też mój smutek?”
Weszli do jasnego, sterylnego holu. Pielęgniarka z tramwaju dogoniła ich i po cichu dołączyła do ich małej procesji.
W drodze na piąte piętro kroki staruszka zwolniły. Przy drzwiach oddziału onkologicznego zatrzymał się.
„Kiedyś siedziała właśnie tam” – powiedział, wskazując na krzesło przy oknie. „Mówiła, że chmury wyglądają jak statki. Powiedziała, że pewnego dnia wyśle mi pocztówkę z największego”.
Głos załamał mu się przy ostatnim słowie.
Po raz pierwszy nie wszedł do środka. Po prostu stał, wpatrując się w puste krzesło.
Pielęgniarka położyła mu dłoń na rękawie. „Pamiętamy ją” – powiedziała cicho. „Cały czas o tobie mówiła. O tym, jak nigdy nie opuściłeś ani jednego dnia”.
Ramiona staruszka zadrżały.
„Myślałem, że jeśli będę przychodził dalej” – wyszeptał – „będzie musiała tu być. Gdzieś. Czekać”.
Liam podszedł bliżej, uważając, żeby go nie dotknąć, po prostu stojąc obok niego.
„Może” – powiedział powoli Liam – „to ona teraz jedzie z tobą tramwajem. Upewnia się, że nie jesteś sam”.
Staruszek zamknął oczy. Pojedyncza łza spłynęła mu po policzku, odbijając ostre szpitalne światło.
„W takim razie powinienem kupować dwa bilety” – powiedział po długiej pauzie.
Liam otworzył usta, żeby zaprotestować, ale zamilkł. Kim on był, żeby odbierać mu jedyną nić, która spajała tego mężczyznę?
„W takim razie będę dopilnował, żebyście oboje mieli gdzie usiąść” – odparł Liam.
Wrócili na przystanek w milczeniu. Kiedy tramwaj przyjechał, Liam pomógł staruszkowi wsiąść i obserwował, jak siada na swoim zwykłym miejscu, delikatnie kładąc dłoń na pustym siedzeniu.
Od tego dnia nikt w linii Riverside nigdy więcej nie kwestionował tych dwóch biletów. Czasami, gdy tramwaj był pełny, ludzie wstawali bez pytania, zostawiając miejsce obok niego puste, jakby i oni czuli tam cichą obecność.
A Liam każdego ranka wypinał dwa bilety i wkładał je do drżącej ręki, czując ciężar miłości, która nie chciała nauczyć się być sama.
