Staruszek co popołudnie siadywał na tej samej ławce w parku, ściskając niebieski plecak i wpatrując się w bramę placu zabaw, aż pewnego dnia podbiegł do niego mały chłopiec i zapytał: „Dziadku, dlaczego na mnie czekasz?”.
Przez trzy tygodnie Emma spacerowała po parku po pracy, pchając w wózku pięcioletniego syna Leo przez połowę drogi, podczas gdy on upierał się, że jest „zbyt zmęczony”, żeby chodzić. I przez trzy tygodnie go widywała: starszego mężczyznę z laską, w znoszonym szarym płaszczu, zawsze na tej samej ławce, zwróconego w stronę placu zabaw.
Nigdy z nikim nie rozmawiał. Po prostu siedział z tym wyblakłym niebieskim plecakiem na kolanach, obserwując dzieci jak ktoś oglądający film, który widział setki razy, ale nie mógł przestać odtwarzać. Co jakiś czas unosił rękę, jakby chciał pomachać komuś, kogo tylko on widział, a potem ją opuszczał.
Na początku Emma ledwo to zauważyła. Park był pełen dziadków. Ale dzień po dniu, ta sama ławka, ten sam plecak, to samo puste spojrzenie wpatrzone w bramę, przez którą rodzice wprowadzali i wyprowadzali dzieci. Czasami jego usta poruszały się bezgłośnie, a raz widziała, jak ocierał oczy, gdy mała dziewczynka biegła przytulić ojca.
W chłodny czwartek Leo pociągnął ją za rękaw. „Mamo, ten dziadek znowu tu jest. Czeka na swoje dziecko?”
„Nie wiem, kochanie” – powiedziała Emma, naciągając Leo czapkę na uszy. „Może”.
„Ale on zawsze jest sam” – upierał się Leo. „Wygląda na smutnego”.
Słowo „smutny” zawisło w powietrzu. Emma przyjrzała się mężczyźnie uważniej. Jego płaszcz był za cienki jak na tę porę roku, a buty za duże, jakby należały do kogoś innego. Zamek plecaka był zepsuty i zawiązany kawałkiem sznurka.
Tej nocy leżała bezsennie, myśląc o nim. Jej ojciec mieszkał w innym mieście i dzwonił raz w tygodniu, zawsze przepraszając za zbyt długie rozmowy, jakby istniały jakieś granice przestrzeni, jaką staruszek może zająć w czyimś życiu. Myślała o nieodebranych połączeniach, na które nie oddzwoniła, o przeczytanych wiadomościach.
Następnego dnia kupiła dodatkową kanapkę w piekarni niedaleko biura i wsunęła do torby małą tabliczkę czekolady. Kiedy dotarła do parku, na ławce siedziała ta sama zgarbiona postać, ten sam niebieski plecak, to samo nieruchome spojrzenie.
„Leo, idź się pobawić” – powiedziała. „Będę zaraz”.
Usiadła na drugim końcu ławki. Mężczyzna spojrzał na nią zaskoczony, po czym szybko odwrócił wzrok.
„Dzień dobry” – powiedziała cicho Emma. „Trochę zimno dziś”.
Skinął głową, mocniej ściskając plecak.
„Przyniosłam za dużo jedzenia” – ciągnęła swobodnym głosem. „Pomożesz mi, żeby się nie zmarnowało?” Wyjęła kanapkę i położyła ją między nimi, nie za blisko, nie naciskając.
Wpatrywał się w nią, a potem w nią, jednocześnie podejrzliwy i nieśmiały. „Nie przyjmuję jałmużny” – mruknął cicho, chrapliwie.
„To nie jałmużna” – odpowiedziała Emma. „To… złe planowanie. Zawsze przeceniam, ile mogę zjeść”. Uśmiechnęła się, choć serce waliło jej jak młotem.
Po długiej pauzie podniósł kanapkę drżącymi palcami. „Dziękuję” – wyszeptał.
Jedli w milczeniu, obserwując, jak Leo wspina się po zjeżdżalni. Mężczyzna żuł powoli, jakby musiał sobie przypomnieć, jak to robi.
„Twój syn” – powiedział w końcu. „Jak mu na imię?”
„Leo”.
„Śmieje się jak…” Głos mężczyzny się załamał. Przełknął ślinę, wpatrując się w swoje dłonie. „Jak ktoś, kogo znałam”.
Emma zawahała się. „Czy… masz wnuki?”
Milczał tak długo, że myślała, iż nie odpowie. Potem, niczym rytuał, rozpiął niebieski plecak, ostrożnie i z rozwagą wyciągnął zmięte zdjęcie w taniej plastikowej ramce.
Mały chłopiec o ciemnych włosach uśmiechnął się do aparatu, bez jednego przedniego zęba, trzymając w dłoni mały samochodzik.
„Ma na imię Daniel” – powiedział mężczyzna. „A raczej miał. Nie wiem już, co powiedzieć”.
Gardło Emmy się ścisnęło. „Jest piękny”.
Mężczyzna skinął głową. „Kiedyś się tu bawił. W każdą sobotę. Jego ojciec – mój syn – go przyprowadzał. Dużo wtedy pracowałem. Zawsze mówiłem: »Następnym razem pójdę z tobą«. Następnym razem, następnym razem…”
Przycisnął zdjęcie do piersi. „Potem moja żona zachorowała. Szpital, leki, wizyty. Powiedziałem synowi, że jestem zajęty. »Dziadek przyjedzie w przyszłym tygodniu« – obiecałem Danielowi przez telefon. Uwierzył mi”.
Podmuch wiatru poruszył nagimi gałęziami nad nimi.
„Pewnej niedzieli doszło do wypadku” – kontynuował starzec, patrząc prosto przed siebie. „Ciężarówka na autostradzie. Mój syn, jego żona i Daniel wracali z wizyty u jej rodziców. Tylko mój syn przeżył”. Jego usta drżały. „Pochowali ich w czwartek. Przyjechałem późno; pociąg był opóźniony. Przegapiłem przemówienie, ostatnie słowa. Przegapiłem wszystko”.
Emma poczuła, jak pieką ją oczy. „Bardzo mi przykro”.
„Mój syn potem wyjechał z miasta” – powiedział. „Zadzwonił raz i powiedział, żebym go nie szukał. Powiedział, że zawsze byłem zbyt zajęty, żeby być ojcem, więc nie muszę zaczynać teraz. Zmienił numer. Nigdy więcej się do mnie nie odezwał”.
Wziął drżący oddech. „Przychodzę tutaj, bo to ostatnie miejsce, które mógłbym wybrać inaczej. Mógłbym być tu z nimi. Mógłbym powiedzieć „tak” zamiast „następnym razem”.
Spojrzał na bramę placu zabaw, kiedy wbiegła grupka dzieci, śmiejąc się.
„Przynoszę plecak” – dodał, delikatnie go klepiąc – „bo to był prezent dla Daniela. Kupiłem go dzień przed wypadkiem. Myślałem, że pójdziemy razem na ryby. Nigdy mu go nie dałem”.
Serce Emmy ścisnęło się. „Jak masz na imię?”
„Michael”.
„Michael” – powiedziała powoli – „od jak dawna tu przychodzisz?”
Zastanowił się. „Trzy lata, może cztery. Czas… jest dziwny, kiedy czeka się na kogoś, kto nigdy nie przyjdzie”.
W tym momencie Leo podbiegł, z rumieńcami na policzkach. „Mamo! Mogę pokazać dziadkowi mój samochód?” Wyciągnął małą czerwoną zabawkę, a jego oczy błyszczały.
„Zapytaj go” – powiedziała Emma drżącym głosem.
Leo zatrzymał się przed Michaelem. „Dziadku, lubisz samochodziki?”
Michael zamrugał. „Ja… ja kiedyś. Mój wnuk je uwielbiał”.
Leo wspiął się na ławkę, nie czekając na pozwolenie, i włożył zabawkę w dłoń Michaela. „Możesz ją potrzymać, kiedy się pobawię. Więc nie jesteś sam”.
Coś w twarzy Michaela się skrzywiło. Ścisnął mały samochodzik, jakby był ze szkła.
„Dziękuję, Leo” – wyszeptał. „Będę go pilnował”.
Od tego dnia ich rutyna się zmieniła. Emma nie przechodziła już obok. Siedziała z Michaelem, słuchając opowieści o Danielu – o tym, jak nienawidził brokułów, jak ustawiał swoje samochodziki według kolorów, jak kiedyś płakał, bo myślał, że księżyc podąża za ich samochodzikiem i się męczył.
Czasami Michael powtarzał tę samą historię słowo w słowo, a Emma za każdym razem słuchała jej tak, jakby była nowa. Leo zaczął nazywać go „dziadkiem Michaelem” bez pytania, a Michael nigdy go nie poprawiał.
Pewnego popołudnia, gdy wychodzili, Emma odwróciła się i zobaczyła Michaela próbującego wstać, jego ręka ześlizgnęła się z ławki. Przez chwilę się zachwiał, a strach przeszył ją na wylot.
„Michael, wszystko w porządku?” zapytała, cofając się szybko.
Zmusił się do uśmiechu. „To tylko stare kości. Narzekają bardziej niż ja”.
„Daleko mieszkasz?”
Zawahał się, a potem pokręcił głową. „Kilka ulic stąd”.
„Odprowadzimy cię do domu” – powiedziała Emma. „Jest po drodze”.
Zaczął odmawiać, ale Leo już chwycił go za wolną rękę. „Chodź, dziadku Michaelu! Będę się z tobą ścigał!”
Szli powoli cichymi uliczkami. Kiedy dotarli do małego, rozpadającego się budynku, Michael się zatrzymał.
„Tutaj” – powiedział. „Dziękuję”.
Emma spojrzała na łuszczącą się farbę i zepsuty domofon. „Czy ktoś cię odwiedza?”
Spuścił wzrok. „Nikogo. Sąsiedzi się zmieniają. Ludzie są zajęci. To normalne”.
Tej nocy, po ułożeniu Leo do snu, Emma siedziała w ciemnej kuchni z telefonem w dłoni. Na ekranie świecił numer jej ojca. Pomyślała o nieodebranych telefonach, o „oddzwonię później”, które przerodziły się w tygodnie.
Nacisnęła przycisk wybierania numeru.
„Emma?” Głos ojca był zaskoczony. „Wszystko w porządku?”
Przełknęła ślinę. „Tak. Po prostu… chciałem cię usłyszeć. Zapytać, czy jadłaś. Czy czegoś potrzebujesz”.
Po drugiej stronie cisza. Potem cichy, niedowierzający śmiech, który brzmiał trochę jak szloch. „Wszystko w porządku, moja droga. Ale… dziękuję, że pytasz”.
Dni zamieniły się w tygodnie. Zima nadeszła, ale Emma przyniosła dodatkowy szalik dla Michaela, rękawiczki dla Leo i termos z herbatą dla całej trójki. Niebieski plecak zawsze był na miejscu, ale teraz leżał między nimi, zamiast być trzymany jak tarcza.
Pewnego wyjątkowo jasnego, zimnego dnia Leo zapytał: „Dziadku Michaelu, dlaczego nie oddasz mi plecaka? Mogę go wykorzystać na zabawki. Wtedy Daniel nadal będzie się z nami bawił, prawda?”.
Michael zamarł, trzymając dłoń na znoszonym materiale.
„Obiecałem sobie, że nigdy go nikomu nie dam” – powiedział powoli.
Mina Leo posmutniała. „Och. Dobrze”.
Emma miała właśnie zmienić temat, gdy Michael głęboko odetchnął.
„Ale obietnice można zmienić” – wyszeptał. Zwrócił się do Leo. „Jeśli ci go dam, czy będziesz czasem myślał o chłopcu o imieniu Daniel, który kochał samochody i myślał, że księżyc go śledzi?”.
Leo skinął poważnie głową. „Będę o nim myślał za każdym razem, gdy się bawię”.
Oczy Michaela napełniły się łzami. Drżącymi rękami otworzył plecak. W środku, starannie złożony, znajdowała się maleńka niebieska koszulka, plastikowy dinozaur wciąż w opakowaniu i mały notesik z pustymi stronami.
„Zachowałem to dla niego” – powiedział Michael. „Na historie, których nigdy nie napisaliśmy”.
Wyjął dinozaura i włożył go w ręce Leo. „To dla ciebie. A to…” Dał Leo plecak. „…to na gry, w które będziecie grać razem z Danielem. W twojej głowie”.
Emma ledwo widziała przez łzy.
Tydzień później ławka była pusta.
Na początku Emma myślała, że przyszła za wcześnie. Potem się spóźniła. Drugiego dnia powiedziała sobie, że musiał iść do lekarza. Trzeciego dnia podszedł do niej dozorca parku.
„Szukasz tego staruszka z niebieskim plecakiem?” – zapytał delikatnie.
„Tak” – odpowiedziała Emma, a jej głos brzmiał zbyt głośno w jej własnych uszach.
„Zmarł dwie noce temu” – powiedział dozorca. „Karetka zabrała go z jego budynku. Miał w kieszeni kartkę z imieniem twojego syna i adresem tego parku. Pomyślałam, że może go znasz”.
Coś w Emmie cicho pękło.
Tego wieczoru siedziała na pustej ławce, zimowe powietrze gryzło ją w policzki. Leo bawił się w pobliżu, z niebieskim plecakiem na ramionach i małym czerwonym samochodzikiem w dłoni.
„Mamo” – zawołał, podbiegając do niej. „Patrz, włożyłem moje rysunki do plecaka Daniela. Dzisiaj narysowałem księżyc podążający za naszym samochodem. Myślisz, że on go widzi?”
Emma przyciągnęła go bliżej, wdychając zapach jego włosów. „Myślę, że tak” – wyszeptała. „I myślę, że ktoś jeszcze patrzy”.
Spojrzała na miejsce obok siebie, na zniszczone drewno ławki, na bramkę na plac zabaw, którą Michael obserwował od lat.
Potem wyjęła telefon i otworzyła wiadomość od ojca. Tym razem nie zostawiła jego ostatniej wiadomości bez odpowiedzi. Wcisnęła przycisk odtwarzania, słuchając jego znajomego, lekko drżącego głosu wypełniającego pusty park.
„Cześć, tato” – powiedziała, gdy rozległ się sygnał. „To ja. Przepraszam… Przepraszam, że kazałam ci czekać”.
Głos jej się załamał, ale nie przestała.
„Nie będę cię dłużej kazać czekać”.
W oddali Leo zaśmiał się, a dźwięk niósł się w zimnym powietrzu. Przez sekundę Emma niemal dostrzegła biegnącego obok niego innego małego chłopca, chudego jak cień, ale bystrego, i starca siedzącego na ławce, wreszcie zaznającego spokoju, nie czekającego już na bramę, która nigdy się nie otworzy.
